পৃথিবী চারকোনা – ঋগ্বেদ ১০:৫৮:৩

পৃথিবী চারকোনা
হিন্দুদের পবিত্র ধর্মগ্রন্থ ঋগ্বেদ অনুযায়ী পৃথিবী হচ্ছে চারকোনা। সরাসরি ঋগ্বেদ থেকে রেফারেন্সঃ

বিকল্প ছবিঃ

Thy spirit, that went far away, away to the four-cornered earth, We cause to come to thee again that thou mayst live and so-journ here.[1]Rigveda 10.58.3 – Complete Rig Veda in English (Sakala Shakha) – Internet Archive Library[2]Rigveda Book 10, HYMN LVIII, Verse 3, Rig Veda, tr. by Ralph T.H. Griffith, [1896][3]HYMNS OF THE RIGVEDA, Tr. RALPH T. H. GRIFFITH, Vol 2, Page 461, Rigveda 10.58.3[4]প্রাগুক্ত – WikiSource
সংস্কৃত শ্লোক[5]Rigveda 10:58:3 Wisdomlib:
यत्ते॒ भूमिं॒ चतु॑र्भृष्टिं॒ मनो॑ ज॒गाम॑ दूर॒कम् । तत्त॒ आ व॑र्तयामसी॒ह क्षया॑य जी॒वसे॑ ॥ (Original)
यत्ते भूमिं चतुर्भृष्टिं मनो जगाम दूरकम् । तत्त आ वर्तयामसीह क्षयाय जीवसे ॥ (Plain Text)
yat te bhūmiṃ caturbhṛṣṭim mano jagāma dūrakam | tat ta ā vartayāmasīha kṣayāya jīvase || (Pronunciation)
অনুবাদে ভুল?
কিছু কিছু হিন্দু অ্যাপোলোজিস্ট প্রচার করছে যে, উক্ত শ্লোকে নাকি “Four-cornered” অনুবাদটি ভুল, এমন কিছুই নেই। কিন্তু সংস্কৃত অভিধান ভিন্ন কথা বলছে।
উক্ত শ্লোকে ‘चतुर्भृष्टिं’ বা ‘চতুর্ভৃষ্টি’ শব্দটির অনুবাদ আমরা দেখে নিবো।
Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary[6]चतुर्भृष्टिं – Sanskrit-English Dictionary (Published 1899), Sir Monier Monier-Williams – TransLiteral Foundations[7]প্রাগুক্ত – WisdomLib[8]প্রাগুক্ত – Sanskritdictionary.com[9]learnsanskrit.cc[10]Sansrit.inria.fr তে এসেছে,

কথ্য সংস্কৃতেও ‘चतुर्भृष्टिं’ মানে ‘Four-cornered’.[11]KST – Sanskrit Kosha
আচ্ছা আলাদা করে দেখাই,
‘catur’ – চতুর মানে ৪/4 এটা নিয়ে কারও দ্বিমত নেই।
‘bhrsti’ – ভৃষ্টি মানে কী?[12]Wisdomlib
দেখুন, এখানে Corner কে পর্বতের চূড়ার সাথে এবং Spike/কাঁটার সাথে তুলনা করা হয়েছে অভিধানে। তাহলে বুঝে নিন কীরকম ধরণের “কোনা”।
এ ডিকশনারিকে ভুল দাবি করা হলে অন্যান্য গ্রন্থ থেকেও দেখানো যাবে, পৃথিবী চারকোনা। যেমনঃ পৃথিবী ইটের মতো চারকোনা – শতপথ ব্রাহ্মণ
Footnotes
⇧1 | Rigveda 10.58.3 – Complete Rig Veda in English (Sakala Shakha) – Internet Archive Library |
---|---|
⇧2 | Rigveda Book 10, HYMN LVIII, Verse 3, Rig Veda, tr. by Ralph T.H. Griffith, [1896] |
⇧3 | HYMNS OF THE RIGVEDA, Tr. RALPH T. H. GRIFFITH, Vol 2, Page 461, Rigveda 10.58.3 |
⇧4 | প্রাগুক্ত – WikiSource |
⇧5 | Rigveda 10:58:3 Wisdomlib |
⇧6 | चतुर्भृष्टिं – Sanskrit-English Dictionary (Published 1899), Sir Monier Monier-Williams – TransLiteral Foundations |
⇧7 | প্রাগুক্ত – WisdomLib |
⇧8 | প্রাগুক্ত – Sanskritdictionary.com |
⇧9 | learnsanskrit.cc |
⇧10 | Sansrit.inria.fr |
⇧11 | KST – Sanskrit Kosha |
⇧12 | Wisdomlib |